Kto sprawuje dozór techniczny nad urządzeniami w zakładach pracy?

Dozór techniczny nad urządzeniami w zakładach pracy to kluczowy element zapewniający bezpieczeństwo oraz niezawodność ich działania. Nie polega on jednak na działaniu pojedynczej osoby czy instytucji, lecz jest to system składający się z wielu procesów, procedur i działań. W artykule wyjaśnimy, kto sprawuje dozór techniczny, jakie jednostki są odpowiedzialne oraz jakie czynności obejmuje ten proces.

Co to jest dozór techniczny i dlaczego jest ważny?

Dozór techniczny to nie tylko przeglądy czy kontrole urządzeń – jest to cały zestaw działań mających na celu zapewnienie bezpiecznej i zgodnej z przepisami eksploatacji sprzętu technicznego w miejscach pracy. Nie jest to zatem konkretna osoba ani instytucja, ale kompleksowy system obejmujący badania techniczne, egzaminy kwalifikacyjne, przeglądy oraz nadzór nad prawidłowością eksploatacji[1].

Znaczenie dozoru technicznego wynika z konieczności minimalizowania ryzyka wypadków, a także ochrony zdrowia, życia i mienia. System dozoru pozwala na wykrycie potencjalnych usterek na etapie projektowania, produkcji, napraw czy modernizacji, eliminując niebezpieczeństwa związane z użytkowaniem urządzeń[2].

Jednostki odpowiedzialne za dozór techniczny w Polsce

W Polsce dozór techniczny sprawują wyspecjalizowane jednostki dozoru technicznego. Najważniejszym organem jest Urząd Dozoru Technicznego (UDT), który prowadzi kompleksową kontrolę urządzeń technicznych we wszystkich etapach ich życia – od projektowania, poprzez produkcję, aż po użytkowanie i naprawy[1][2].

Poza UDT istnieją także specjalistyczne jednostki, takie jak Transportowy Dozór Techniczny (TDT), zajmujący się urządzeniami transportu kolejowego i drogowego, oraz Wojskowy Dozór Techniczny (WDT), nadzorujący sprzęt z obszaru wojska[1]. Każda z tych jednostek realizuje przypisane jej kompetencje zgodnie z ustawą o dozorze technicznym.

Zakres czynności w ramach dozoru technicznego

Dozór techniczny to zestaw czynności kluczowych dla bezpiecznej eksploatacji urządzeń. Obejmuje on przede wszystkim:

• Badania techniczne – m.in. odbiorcze oraz okresowe kontrole sprzętu, mające na celu potwierdzenie zgodności z wymogami bezpieczeństwa;
• Egzaminy kwalifikacyjne – przeprowadzane dla operatorów i konserwatorów, które uprawniają do obsługi urządzeń zgodnie z wymaganymi przepisami;
• Przeglądy i konserwacje – czynności wykonywane zgodnie z dokumentacją techniczno-ruchową oraz instrukcjami producenta;
• Kontrola dokumentacji technicznej – weryfikacja i zatwierdzenie dokumentacji projektowej, remontowej czy modernizacyjnej urządzeń;
• Analiza przyczyn wypadków – badanie zdarzeń awaryjnych, które pozwala na zapobieganie podobnym sytuacjom w przyszłości.

System dozoru technicznego wymaga współpracy wykwalifikowanych osób oraz jednostek uprawnionych do obsługi, kontroli i konserwacji[1][3].

Role uczestników dozoru technicznego

W realizacji dozoru technicznego wyróżniamy trzy podstawowe role:

• Inspektorzy dozoru technicznego – odpowiedzialni za przeprowadzanie badań technicznych i egzaminów kwalifikacyjnych. Ich działania mają na celu weryfikację stanu technicznego urządzeń oraz kompetencji osób je obsługujących;
• Konserwatorzy – wykonują przeglądy i konserwacje urządzeń zgodnie z obowiązującą dokumentacją i przepisami, dbając o ciągłość i bezpieczeństwo pracy sprzętu;
• Operatorzy – osoby posiadające wymagane kwalifikacje uzyskane na drodze egzaminów, które obsługują urządzenia zgodnie z przepisami i zasadami bezpieczeństwa.

Podstawą wykonywania tych ról jest uzyskanie stosownych zaświadczeń kwalifikacyjnych, potwierdzających nabycie odpowiedniej wiedzy i umiejętności[1].

Znaczenie dozoru technicznego dla bezpieczeństwa pracy

Dozór techniczny jest nieodzownym elementem zapewniającym bezpieczeństwo pracy w zakładach, gdzie eksploatowane są urządzenia techniczne. Działania podjęte w ramach tego systemu redukują ryzyko awarii, wypadków oraz strat materialnych, materiałów i życia[2].

Systematyczne badania i nadzór pozwalają na wykrywanie usterek i nieprawidłowości zanim doprowadzą do poważnych problemów. Również ściśle określone przepisy prawa nakładają obowiązek stosowania dozoru technicznego na wszelkie urządzenia potencjalnie niebezpieczne, gwarantując w ten sposób pełną ochronę pracowników i mienia zakładu pracy[3].

Podsumowanie

Dozór techniczny w zakładach pracy jest realizowany przez wyspecjalizowane jednostki dozoru, takie jak Urząd Dozoru Technicznego, Transportowy Dozór Techniczny i Wojskowy Dozór Techniczny. System obejmuje szeroki zakres czynności – od przeprowadzania badań i egzaminów, przez konserwację, aż po analizę przyczyn wypadków. Każda osoba obsługująca urządzenia musi posiadać odpowiednie kwalifikacje i uprawnienia. Kompleksowo realizowany dozór techniczny znacząco podnosi poziom bezpieczeństwa i zgodności eksploatacji urządzeń z obowiązującymi przepisami.

Źródła:

1. https://www.oszomega.pl/formy-dozoru-technicznego-urzadzen-technicznych-przepisy-prawa/
2. https://www.portalbhp.pl/aktualnosci-bhp/wykonywanie-dozoru-technicznego-a-bezpieczenstwo-pracy-7892.html
3. https://asystentbhp.pl/dozor-techniczny-urzadzen-uzytkowanych-w-zakladzie-pracy/