Ergonomiczne stanowisko pracy powinno być zorganizowane w taki sposób, aby zapewnić bezpieczeństwo, wygodę i wysoką efektywność, minimalizując przy tym ryzyko chorób zawodowych oraz urazów mięśniowo-szkieletowych. Kluczowym elementem jest dostosowanie wszystkich składników stanowiska do indywidualnych potrzeb pracownika, zgodnie z najnowszymi normami i przepisami[1][2][3][5][6].
Podstawy ergonomii pracy
Ergonomia pracy to nauka zajmująca się projektowaniem środowisk i narzędzi pracy zgodnie z wymaganiami człowieka. Jej celem jest ograniczenie kosztów biologicznych, zapewnienie bezpieczeństwa, a także umożliwienie komfortowej i wydajnej pracy[2][3]. Ergonomia integruje znajomość możliwości oraz ograniczeń ludzkiego organizmu ze środowiskiem pracy i wykorzystywanymi narzędziami, stawiając na pierwszym miejscu zdrowie pracownika[2][3]. Odpowiedzialność za ergonomię stanowiska pracy spoczywa przede wszystkim na pracodawcy, co wynika z przepisów Kodeksu Pracy[3].
Obecnie szczególny nacisk kładzie się na organizację stanowisk pracy z monitorami ekranowymi, gdzie zgodnie z nowymi przepisami obowiązującymi od maja 2024, muszą zostać wdrożone: regulowane krzesła, ergonomiczne ułożenie wszystkich elementów stanowiska oraz dodatkowe akcesoria ułatwiające dbałość o zdrowie[1][5].
Kluczowe zasady organizacji ergonomicznego stanowiska pracy
Ergonomiczne stanowisko pracy powinno być wyposażone w elementy takie jak regulowane krzesło, odpowiednio ustawiony monitor, właściwie zaprojektowane urządzenia wejściowe (mysz, klawiatura) oraz przestrzeń roboczą pozwalającą na zachowanie prawidłowej postawy[1][5][6]. Wszystkie te składniki muszą być ustawione według ściśle określonych zasad, które zwiększają komfort i bezpieczeństwo użytkownika.
W praktyce sprowadza się to do eliminowania wymuszonych, statycznych pozycji ciała, które prowadzą do nadmiernego zmęczenia i urazów zawodowych. Podstawowym mechanizmem jest regularna zmiana pozycji i wzorców postawy podczas pracy, czyli tzw. superkompensacja[4]. Optymalne rozmieszczenie narzędzi oraz wyposażenia pozwala ograniczyć liczbę powtarzających się ruchów oraz zredukować napięcie mięśniowe[4].
Główne elementy ergonomicznego stanowiska
Tworząc ergonomiczne stanowisko pracy, należy uwzględnić następujące komponenty:
- Krzesło ergonomiczne z regulacją – powinno umożliwiać dostosowanie wysokości siedziska, kąta nachylenia oparcia, pozycji podpory lędźwiowej i wysokości podłokietników, umożliwiając przyjęcie zrównoważonej pozycji podczas pracy[5].
- Biurko z regulacją wysokości – pozwala na zmianę pozycji z siedzącej na stojącą, optymalizuje kąt nachylenia łokci i zapewnia dobry dostęp do całej powierzchni roboczej. Blat powinien być jasny i mieć zaokrąglone krawędzie[6].
- Monitor – ekran musi być ustawiony na wysokości oczu, w odległości 60–70 cm od nich, tak by nie zmuszać do nachylania lub odchylania głowy. Obudowa monitora powinna być matowa i nie odbijać światła, a rozdzielczość obrazu gwarantować ostrość szczegółów[1][6].
- Ergonomiczne urządzenia wejściowe – klawiatura i mysz powinny być dostosowane do wymiarów dłoni użytkownika, z odpowiednim feedbackiem dotykowym i dźwiękowym, by ograniczyć napięcia mięśniowe[6].
- Dodatkowe akcesoria – podnóżek, uchwyt na dokumenty, odpowiednie oświetlenie (zapobiegające zmęczeniu wzroku), a także dobrze zorganizowana przestrzeń do przechowywania przedmiotów codziennego użytku[1][5][6].
Wszystkie te elementy muszą być wzajemnie dopasowane pod kątem wysokości i ustawienia. Tylko wtedy stanowisko zapewnia stabilne oparcie, prawidłową postawę ciała oraz minimalizuje ruchy nadmierne i powtarzalne[1][4][6].
Wyznaczniki prawidłowego ustawienia stanowiska pracy
Krzesło powinno być tak ustawione, aby stopy użytkownika swobodnie spoczywały na podłodze lub podnóżku, a kolana były zgięte pod kątem prostym[5]. Oparcie musi podpierać dolną część pleców. Odpowiednia wysokość biurka sprawia, że przedramiona mogą swobodnie opierać się na blacie podczas pracy z klawiaturą, a nadgarstki utrzymują neutralną pozycję[6].
Monitor ustawiony na wysokości oczu oraz w odległości 60–70 cm zapobiega przeciążeniom odcinka szyjnego kręgosłupa i zmniejsza zmęczenie oczu[1][6]. Jasność ekranu oraz brak refleksów świetlnych wpływa na komfort widzenia przez wiele godzin pracy. Kluczowa jest także możliwość regulacji kąta nachylenia monitora[1][6].
Umiejscowienie klawiatury i myszy powinno umożliwiać ich obsługę bez konieczności zginania nadgarstków w nienaturalny sposób. Przestrzeń robocza powinna być uporządkowana, by najważniejsze narzędzia i akcesoria znajdowały się w zasięgu ręki, co zmniejsza ryzyko powtarzalnych urazów[6].
Znaczenie ergonomii dla zdrowia i wydajności
Prawidłowo zaprojektowane ergonomiczne stanowisko pracy nie tylko wpływa na wygodę użytkownika, ale również istotnie redukuje ryzyko wystąpienia chorób zawodowych, takich jak przewlekłe bóle pleców, schorzenia kręgosłupa, urazy stawów, zmęczenie oczu czy napięcia stresowe[2][3]. Ergonomia poprawia też wydajność pracy – dobrze dobrane i ustawione elementy stanowiska przyczyniają się do mniejszego zmęczenia, lepszej koncentracji oraz niższego poziomu stresu[2][3][6].
Systematyczna zmiana pozycji ciała podczas pracy przy biurku oraz odpowiednie rozmieszczenie wyposażenia pozwalają uniknąć wielu niekorzystnych skutków zdrowotnych. Zasady ergonomii stanowią inwestycję w zdrowie pracownika oraz długofalową efektywność całej organizacji[4][6].
Nowe przepisy dotyczące ergonomii stanowisk z monitorami
Do 2 maja 2024 wszystkie stanowiska pracy z monitorami ekranowymi muszą spełniać konkretne wymagania ergonomiczne, m.in. być wyposażone w regulowane krzesła z oparciem lędźwiowym, odpowiednio ustawiony monitor oraz akcesoria takie jak podnóżki czy uchwyty na dokumenty. Przestrzeganie tych przepisów zapewnia bezpieczeństwo i sprawia, że stanowisko spełnia aktualne standardy BHP[1][5].
Ergonomiczne stanowisko pracy wymaga zatem kompleksowego podejścia, uwzględniającego indywidualne potrzeby pracownika oraz wszystkie aspekty związane z organizacją miejsca pracy w oparciu o obowiązujące normy[1][5][6].
Podsumowanie
Ergonomiczne stanowisko pracy to skonfigurowana według zasad ergonomii oraz BHP przestrzeń robocza, wyposażona w regulowane meble, właściwie ustawiony monitor i akcesoria, które odpowiadają indywidualnym potrzebom użytkownika. Dbałość o ergonomię przynosi korzyści zarówno zdrowotne, jak i organizacyjne poprzez minimalizację urazów zawodowych i poprawę efektywności pracy[2][3][6].
Źródła:
- [1] https://www.portalbhp.pl/dobre-praktyki-bhp/pracujesz-przy-komputerze-sprawdz-czy-twoje-stanowisko-jest-dostosowane-do-nowych-przepisow-10799.html
- [2] https://www.bbquality.pl/ergonomia-stanowiska-pracy/
- [3] https://www.gov.pl/attachment/a931a8c9-fc64-4317-969c-f0b7ddebfd74
- [4] https://www.ergoswiss.com/fileadmin/_migrated/tx_downloads/Ergonomische_Arbeitsplatzgestaltung_PL_web_2018_12.pdf
- [5] https://behapowcy.com/ergonomiczne-wyposazenie-stanowiska-pracy-i-nowe-zasady/
- [6] https://ciekawecv.pl/blog/ergonomia-pracy/
AKG.waw.pl to nowoczesny portal oferujący eksperckie treści z różnych dziedzin życia. Tworzymy wartościowe artykuły, które edukują i inspirują. Artykuły Każdego Gatunku – dla Ciebie, o tym, co ważne.